De werking van de hersenen en het zenuwstelsel in het algemeen is lange tijd onbekend gebleven. Voordat we ons verdiepen in de neurowetenschappen, is het daarom goed om enkele basisbegrippen in herinnering te brengen.

Deze eerste module behandelt verschillende aspecten die de meeste neurowetenschappen gemeen hebben, namelijk:

• De anatomie van de hersenen en het zenuwstelsel;
• Het perifere zenuwstelsel;
• Neurogenese en de vorming van zenuwverbindingen;
• De anatomie van een neuron en hoe het werkt;
• De studie van neurotransmitters en neuromodulatoren, evenals hun werkingsgebied;
• Het begrip neurale plasticiteit en de gevolgen daarvan voor de werking van het zenuwstelsel.

De studie van de neurowetenschappen is voornamelijk gericht op het verbeteren van onze cognitieve vaardigheden. Tot de toepassingsgebieden behoren onder meer het geheugen en het leren. Deze gebieden maken het mogelijk om het onderwijssysteem te optimaliseren en mensen met geheugenstoornissen te ondersteunen.

In deze tweede module behandelen we de volgende punten:

• Het geheugen en de structuur ervan (codering, opslag, terugwinning van informatie);
• De verschillende vormen van geheugen (kortetermijngeheugen, langetermijngeheugen, register van sensorische informatie) en hun werking;
• Gedrags- en cognitieve evaluaties van het geheugen (neuropsychologische evaluatie);
• Verschillende tests voor het evalueren van het geheugen;
• Technieken om het geheugen te verbeteren.

Bij het leren moet rekening worden gehouden met de persoonlijkheid van de leerling: zijn leeftijd, vaardigheden en interesses. Leren is een constructief en actief proces dat verband houdt met het geheugen. Het is een geleidelijk proces waarbij reeds verworven kennis wordt ingezet.

Deze derde module behandelt de volgende thema’s:

• Leren en de modaliteiten daarvan;
• De theorie van Webb (theorie van neurale netwerken), het belang ervan en de toepassing ervan;
• De verschillende leertechnieken (associatief, niet-associatief, pedagogisch, rollenspel, enz.);
• Verbetering van leersystemen door middel van neurowetenschappen.

Aandacht is een belangrijk cognitief element. Zonder aandacht zijn andere cognitieve elementen ondenkbaar. Inzicht in dit proces werpt licht op het verloop van tal van andere cognitieve functies.

In deze vierde module behandelen we de volgende elementen:

• De verschillende vormen van aandacht;
• De ontwikkeling van aandacht, van geboorte tot volwassenheid;
• Het verschil tussen aandacht en concentratie;
• Cognitieve stoornissen en disfuncties in verband met aandacht;
• De tests die worden gebruikt om aandacht te beoordelen;
• Technieken om de aandacht te verbeteren.

De ontwikkeling van taal is een van de meest complexe cognitieve processen, omdat hierbij andere belangrijke functies zoals geheugen, leren en aandacht een rol spelen. De neurowetenschappen maken het mogelijk te begrijpen hoe het individu via communicatie verbanden legt met zijn omgeving.

In deze vijfde module ontdekt u:

• De basis van taal (functionele anatomie en neurofysiologie);
• De mechanismen van taalontwikkeling;
• Taalkundige theorieën;
• Taal en communicatie (taalpsychologie, diepgaande studie van de taalkunde, communicatiepsychologie, communicatiemodellen, enz.);
• Taalpathologieën (genetische, fysiologische en psychologische oorzaken);
• Evolutie en behandeling van deze stoornissen;
• Technieken om communicatie en taal te verbeteren.

Emoties zijn een reactie van het individu op prikkels uit de omgeving waarin hij zich bevindt. Inzicht in emoties, hun oorsprong en perceptie is van cruciaal belang in de cognitieve neurowetenschappen.

Deze zesde module behandelt:

• De psychofysiologie van emoties en hun oorsprong;
• Manieren om emoties uit te drukken (de omgeving ontcijferen, cognitie, persoonlijkheidsvorming en expressie);
• Hedendaagse theorieën over de oorsprong van emoties;
• Emotionele ontwikkeling en de moeilijkheden waarmee het individu kan worden geconfronteerd;
• De theorie van de beoordeling (differentiatie van emoties);
• Het verband tussen cultuur en de perceptie van andermans emoties.

Verslavingen zijn een van de meest complexe domeinen van de cognitieve neurowetenschappen. Dit onderwerp is essentieel, omdat het aantal verslavingen en verslavende producten voortdurend toeneemt. Sommige vormen van verslaving waren twee of drie decennia geleden nog volkomen onbekend of ondenkbaar.

In deze zevende module bestuderen we:

• Het fysiologische mechanisme van verslavingen;
• De verschillende soorten verslavingen en hun specifieke kenmerken;
• Psychoactieve stoffen en gedragsverslavingen;
• Tests om bewust te worden van een mogelijke verslaving;
• De verschillende factoren die tot een verslaving leiden (genetisch, familiaal, psychologisch, sociaal, enz.)

De vorige module ging over de verschillende soorten verslavingen, verslavende middelen en activiteiten, en hun werking op de hersenen. In deze achtste module zullen we ons richten op de neuropsychologische evaluatie van verslavingen en de behandelingsmogelijkheden.

We bestuderen:

• De verschillende vormen van screening;
• De beschikbare behandelingen (medicatie, ontwenning, therapie, enz.);
• Het voorkomen van terugval;
• Motivationele behandeling.

Lezingen over motivatie, motivatielessen, seminars over motivatie… al deze evenementen zijn niet langer een verrassing. Sterker nog, bedrijven geven jaarlijks duizenden euro’s uit om hieraan deel te nemen. Waarom is er zo’n enthousiasme voor deze praktijken en wat kunnen de cognitieve neurowetenschappen bijdragen aan motivatietechnieken?

In deze negende module ontdekt u:

• Het anatomische aspect van motivatie;
• Het psychologische aspect van motivatie;
• De oorsprong van motivatie;
• De theorieën en principes van motivatie (afhankelijk en onafhankelijk);
• De behoeftehiërarchie volgens Maslow, Alderfer en McClelland;
• De verschillende vormen van motivatie en hun werkelijke impact;
• Effectieve motivatiemethoden en de mythes die er soms mee verbonden zijn.

Alle wetenschappen hebben een praktisch toepassingsgebied nodig. De belangstelling voor hersenprocessen zou weinig aantrekkelijk zijn gebleven zonder de vele praktische toepassingen ervan.

Deze tiende en laatste module gaat daarom in op de concrete toepassingen van de cognitieve neurowetenschappen, met name:

• Slaap, een noodzaak voor het lichaam;
• Evenwichtige voeding voor een goede werking van de hersenen;
• Lichaamsbeweging om de cognitieve vaardigheden te verbeteren;
• Kunst en vrije tijd om de cognitieve vaardigheden te stimuleren;
• De toepassing van neurowetenschappen op pedagogisch gebied;
• De toepassing van neurowetenschappen in de professionele wereld, meer bepaald in bedrijven.